Η ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ ΟΛΟΥΣ

Η ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ ΟΛΟΥΣ

 Αστείο δεν είναι; Η «παραφιλολογία»  που κατά κανόνα επικρατεί γύρω από την αναπηρική καρέκλα είναι συνδεδεμένη με έργα «τρόμου». Οι εικόνες που προβάλλονται δείχνουν συνήθως άτομα υποτονικά, απομονωμένα από τη ζωή, δυστυχισμένα και «ηρωικά». Ένα «ιατρικό» ας το πούμε μοντέλο βασισμένο στην άποψη ότι το ανάπηρο άτομο είναι άρρωστο, δεν μπορεί να κάνει τίποτα μόνο του, δε μπορεί να εργαστεί και σίγουρα δε μπορεί να ζήσει ανεξάρτητο. Άντε, να το κλείσουμε και σε κανα ίδρυμα να ησυχάσουμε!

 Στις πιο προχωρημένες από εμάς κοινωνίες όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά και αποφασιστικά. Αναγνωρίζουν πια ότι το πρόβλημα δεν είναι το άτομο με αναπηρία, αλλά η ίδια η κοινωνία που συνεχίζει «αχάπαρη» να σχεδιάζει, να κτίζει και να ζει σε πόλεις που δεν παρέχουν τις κατάλληλες υποδομές, πόλεις εχθρικές προς τον άνθρωπο κάθε ηλικίας και φυσικής κατάστασης..

Φανταστείτε ότι για αιώνες των αιώνων το μέτρο στο σχεδιασμό των κτιρίων ήταν ένα, δηλαδή άτομο μονίμως 30 ετών, μονίμως υγιής και άρρεν κατά προτίμηση. Ξέρετε εσείς έστω ένα άτομο που να συγκεντρώνει αυτά τα χαρακτηριστικά; Δείξτε τον μου να τον δω κι εγώ. ΟΥΤΕ ΕΝΑ!

Δηλαδή, τελικά η ανθρωπότητα ζει ανυποψίαστη σε μια πλάνη που μας κληροδότησαν σκοταδιστικές εποχές και ο σχεδιασμός του χτιστού περιβάλλοντος αποκλείει εκ προοιμίου, όχι μόνο τα άτομα με αναπηρία, αλλά και τους ηλικιωμένους, όσους πάσχουν από κάποια χρόνια πάθηση που επηρεάζει την κινητικότητά τους, τις έγκυες, τους γονείς με παιδάκια και καροτσάκια, τους προσωρινά τραυματισμένους, τους αφηρημένους και σκεφτείτε και εσείς πόσους άλλους. Συναθροίστε τους και θα διαπιστώσετε ότι μιλάμε για το 50% της κοινωνίας.

Πόσο άπονοι είμαστε οι άνθρωποι όταν χαίρουμε άκρας υγείας»!

Κι ελάτε σε 40 και 50 χρόνια να τους ξαναμετρήσουμε. Το ποσοστό μάλλον δεν θ αλλάξει και πολύ. Αυτό όμως που σίγουρα θα αλλάξει είναι ότι στο 50% θα συμπεριλαμβάνονται κι αυτοί που κάποτε νόμιζαν ότι δε θα γεράσουν ποτέ, δε θ αρρωστήσουν και οπωσδήποτε δε θα είναι ποτέ ανάπηροι!

 Τότε προς τι όλα αυτά τα σκαλιά στις εισόδους των κτιρίων, των εκκλησιών ή και των σπιτιών  τύπου… Παρθενώνα; Σίγουρα έχουν σκοπό να υποβάλουν στον κοινό θνητό τη σοβαροφάνεια και την θεοσέβεια που συνήθως συνοδεύει τέτοια κτίρια, συμπεριλαμβανομένων και κατοικιών. Η κλασσική δε ατάκα όσων είναι απρόθυμοι ν’ αλλάξουν κάτι στα «καλώς έχοντα», είναι: «ξέρουμε πόσοι είναι οι ανάπηροι;», ή «δεν έχουμε ανάπηρους στην Υπηρεσία μας ούτε είδαμε ποτέ  ανάπηρους να κυκλοφορούν εδώ…». Και πώς να τους δείτε αφού ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ να έρθουν ως εδώ;

Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι γραμμένη ούτως ή άλλως, από τους ισχυρούς της ζωής και σιγά μην κάθονταν να ασχοληθούν με τους αδύνατους.

Μόνο με το έμπα του νέου αιώνα που διανύουμε, κοινωνία και  αρχιτέκτονες άρχισαν να υποπτεύονται ότι μάλλον ζούμε και κινούμαστε σε ένα εχθρικό περιβάλλον (άντε ρε!).

Πόσο φαρμακωμένο είναι το μυαλό μας με εικόνες Δυναστείας και Υποταγής μας στην επιβολή των «ισχυρών» της ζωής! Μήπως είναι καιρός να αλλάξουμε μυαλά και να συνειδητοποιήσουμε ότι το μέτρο σήμερα δεν είναι ο μέσος όρος της ανθρώπινης δύναμης, αλλά η διευκόλυνση της ανθρώπινης αδυναμίας;

Μήπως λέω πάλι, πρέπει οι «αδύνατοι» να σηκωθούμε επιτέλους και να απαιτήσουμε το μερίδιο μας στη ζωή; Μια ζωή που πρέπει να χωράει όλους χωρίς καμία διάκριση!

 Στ αλήθεια θυμάμαι πίσω στο 1984, τον καθηγητή μου τον κύριο Louis Pierre Grosbois σαν κοίταζε τα σχέδια που ετοίμαζα για το δίπλωμά μου. Είχα επιλέξει να κάνω ένα  αρχαιολογικό κέντρο ανασκαφών. όπου είχα κι ένα μουσείο, με σκαλάκια από κει-σκαλάκια από ‘δω και ένιωθα και πολύ περήφανη για τις «περιπετειώδεις» διαδρομές μου. Σκοτείνιασε το βλέμμα του κύριου Grosbois για λίγο και με ρωτά συλλογισμένος: «καλά όλα αυτά αλλά…πώς θα έρχονται οι ανάπηροι να επισκεφτούν το μουσείο σου;». Οι ανάπηροι;;; απαντώ εγώ ξαφνιασμένη κι απορημένη. «Ναι, μου λέει, δεν έχετε ανάπηρους στην Κύπρο;» Τώρα τι να του έλεγα, δεν είχα ιδέα… «Φαντάζομαι πως υπάρχουν, ψέλλισα. «Αλλά, συνέχισα απτόητη, θα ‘ρχονται  στο Μουσείο;» (ερώτηση κρίσης!).

«Αν τους το επιτρέψεις εσύ που είσαι η αρχιτέκτονας, θα ήθελαν πολύ να έρθουν» μου απαντά γλυκά…» Κάγκελο η δικιά σου.

Δυο χρόνια μετά έκανε δειλά την εμφάνιση της η κυρά Σκλήρυνση, ενώ 15 χρόνια μετά ανέλαβα το γραφείο σχεδιασμού για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και έργων.

Βρε πώς μας τα φέρνει σκέφτομαι η ζωή! Ποτέ μην πεις ποτέ…

ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ)

Πάντα ήθελα στη ζωή μου να κάνω μια επανάσταση ενάντια στα διάφορα κατεστημένα που πνίγουν τη ζωή μας… Η δουλειά μου ως υπεύθυνη του Γραφείου Σχεδιασμού για την Προσβασιμότητα των ΑμεΑ μου έδωσε τη χρυσή ευκαιρία να εμβαθύνω σε λύσεις και προδιαγραφές που να προωθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την αυτόνομη και ανεξάρτητη διαβίωση. Αυτό κι αν ήταν επανάσταση!

Μου έμαθε συγχρόνως, πόσο δύσκολο είναι ν αλλάξεις τρόπους σκέψης βασισμένους σε προκαταλήψεις και στερεότυπα μιας άλλης εποχής, αλλά και σ’ ένα πρόσκαιρο βόλεμα, το οποίο οι άνθρωποι έχουν την τάση να εκλαμβάνουν ως μόνιμο. Δύσκολο μεν, αλλά όχι ακατόρθωτο δε. Προσπαθείς να τους εξηγήσεις, να τους κάνεις να συνειδητοποιήσουν ότι η προσβασιμότητα δεν αφορά μόνο τα άτομα με αναπηρία, ούτε το 50% της κοινωνίας μόνο. Η προσβασιμότητα στο περιβάλλον αφορά όλους. Και είναι πολύ όμορφο να βλέπεις τους ανθρώπους να αλλάζουν οπτική γωνία και να τους νιώθεις ν ανακαλύπτουν ένα κόσμο με αλλιώτικο βλέμμα, ένα κόσμο τόσο μακρινό γι’ αυτούς. Αλλά τόσο κοντινό γιατί, κάθε σπίτι κρύβει ένα δράμα, είτε ονομάζεται αναπηρία, τρίτη ηλικία, ανίατη πάθηση τα οποία μας βρίσκουν πάντα ανέτοιμους να τα διαχειριστούμε και να τα αντιμετωπίσουμε

-λες και ζούμε σε άλλο πλανήτη.

Θυμάμαι πως μια φορά έδωσα σινιάλο για συνάντηση των Δημοτικών Μηχανικών σ’ ένα καφέ στο κέντρο της Λευκωσίας. Έφερα μαζί μου κι ένα τροχοκάθισμα δανικό (τότε ήμουν ακόμα με το Πι) και ζήτησα από όσους δεν «φοβόντουσαν» να δοκιμάσουν ν ανέβουν με το καροτσάκι τις ράμπες που φτιάχνανε παλιά στα πεζοδρόμια της πόλης. Ράμπες κάθετες προς το πεζοδρόμιο, του οποίου το μεγάλο ύψος και το στενό φάρδος δεν επέτρεπε την ανάπτυξη ράμπας στα πλαίσια των διεθνών προδιαγραφών που ορίζουν την κλίση στο 5 έως 6%. Οι ράμπες αυτές ήταν της τάξης του 15%. Δοκίμασε ο Φίλιππος ως πιο άνετος και θαρραλέος τύπος και κόντεψε να σκοτωθεί γιατί η απότομη κλίση έριξε το βάρος πίσω στους μεγάλους τροχούς και σήκωσε τα μπροστινά τροχάκια στον αέρα, με κίνδυνο ανατροπής της καρέκλας και του ιδίου. Ήταν νομίζω ένα σοκ για τον Φίλιππο και μάθημα για τους υπόλοιπους.

Συνειδητοποιείς λοιπόν ότι ο κόσμος που δεν έχει στο στενό του περιβάλλον κάποιο άτομο με αναπηρία, δεν έχει ιδέα για τα πολύ απλά, πώς να σπρώξει ένα καροτσάκι, ή πώς να βοηθήσει ν’ ανέβει ένα σκαλοπάτι. Ή ακόμη και να οδηγήσει, ή να συνοδέψει ένα τυφλό άτομο. Πράγματα απλά κι ανθρώπινα που θα ‘πρεπε να τα μαθαίνουμε στα σχολεία μας. 12 χρόνια ξανά και ξανά τις ίδιες ανούσιες συσκευασμένες «γνώσεις» για να εμπεδώσουμε την τάδε θεωρία ή τον δείνα μαθηματικό τύπο (που για τους περισσότερος αποδεικνύεται άχρηστος) και δε μαθαίνουμε τα απλά, καθημερινά κι ανθρώπινα: Να αντιμετωπίζουμε τον άλλο ως ίσο, να έχουμε συμπόνια και να γνωρίζουμε πώς και πότε θα βοηθήσουμε. Πώς να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, δηλαδή!

η πρόκληση

 Η ενασχόληση μου με το Γραφείο Σχεδιασμού για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ, ήταν για μένα μια πρόκληση, γιατί το υπηρετούσα και με υπηρετούσε. Ίσως γι αυτό να μη δυσκολεύτηκα ιδιαίτερα να δεχτώ τον εαυτό μου να τσουλάει σε καρότσι. Κι αυτό αποδεικνύει ότι η αποδοχή και η εξοικείωση με την αναπηρία είναι θέμα κουλτούρας. Δε λέω ότι είναι και το πιο ευχάριστο πράγμα που μπορεί να σου συμβεί, αλλά σίγουρα αν είσαι προκατειλημμένος απ την κούνια σου ε, τότε το αντιμετωπίζεις ωσάν να είναι το τέλος του κόσμου. Εμ, δεν είναι.

 Όσο ήμουν ακόμα με το Μήτσο (μπαστούνι) ή την Παναγιώτα (πλαίσιο Π), νόμιζα ότι κατείχα πλήρως το θέμα και ίσως να θεωρούσα και λιγάκι υπερβολικές κάποιες απαιτήσεις των φίλων της Οργάνωσης παραπληγικών. Στην καρέκλα πάνω, συνειδητοποίησα πως οι προδιαγραφές πρέπει να τηρούνται ευλαβικά γιατί δεν φτιάχνονται ούτε ως άλλοθι της πολιτείας και σίγουρα ούτε ως φιλανθρωπία απέναντι στα ΑμεΑ.

 Και δεν χωράνε παζάρια τι 6, τι 6,5%, τι 7%... προσφιλής «λογική» παρατήρηση αρχιτεκτόνων που συνεχίζουν να μην συνειδητοποιούν ότι ο ρόλος της αρχιτεκτονικής είναι πρώτα απ’ όλα να υπηρετήσει τον άνθρωπο παρέχοντας του ένα περιβάλλον ασφαλές λειτουργικό και προσπελάσιμο για όλα τα στάδια της ζωής του. Είσαι μάγκας αρχιτέκτονας; Παντρεύεις την αισθητική σου αναζήτηση με τη σωστή λειτουργικότητα έχοντας πάντα κατά νου ότι δεν είσαι γλύπτης ή ζωγράφος μιας αφηρημένης τέχνης του τάδε αισθητικού ρεύματος, αλλά είσαι αυτός που θα μεταφέρει το όποιο αισθητικό ρεύμα, θα το υποτάξει αν θέλετε στις ανάγκες της ανθρώπινης λειτουργικότητας. Κι αν δεν σου βγαίνει, προτίμησε να επιλύσεις το λειτουργικό. Σ’ αυτό θα ζουν οι άνθρωποι και μετά από σένα.        

Είναι αδιανόητο άνθρωποι να μην μπορούν να κυκλοφορήσουν παντού. Οι διαδρομές της ζωής τους να γίνονται μονότονες και να τους περιορίζουν. Διαδρομές που μετρούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Ούτε καταλάβαμε ούτε μας ενδιαφέρει τι γίνεται στην Ευρώπη. Μείναμε κολλημένοι σε μια νοοτροπία που στρουθοκαμηλίζει θεωρώντας ως προβληματικό το άτομο με αναπηρία (ΑμεΑ) που δεν μπορεί να προσαρμοστεί στο χτιστό περιβάλλον. Η νέα Ευρωπαϊκή οπτική όμως, θεωρεί ως προβληματικό το περιβάλλον εκείνο που είναι ανίκανο να παρέχει τις απαραίτητες διευκολύνσεις, ώστε όλοι να έχουν ισότιμη πρόσβαση.

Η ανισότητα των ευκαιριών»

 Η έννοια του «ισότιμου» στον τόπο μας έχει διφορούμενη σημασία και ερμηνεύεται κατά το δοκούν, ακόμη και στο επίπεδο του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 2002 το Ανώτατο πήρε μια απόφαση που μόνο άγνοια και ξύλινη νοοτροπία υποδηλώνει. Αποφάσισε άκουσον - άκουσον, ότι με βάση το άρθρο 28 του Συντάγματος, είμαστε όλοι ίσοι, άρα… δεν πρέπει οι ανάπηροι να έχουν προτεραιότητα για να εισέρχονται στην εκπαίδευση ή στη δημόσια Υπηρεσία μέσω ενός ποσοστού της τάξης του 3% (κι αυτό τους έπεφτε πολύ!).

 Οι «σοφοί» του Ανωτάτου εν έτι 2002, είχαν προφανώς παντελή άγνοια για την εξίσωση των ευκαιριών των ΑμεΑ και για τα θετικά μέτρα που την προωθούν! Με βάση την πιο πάνω απόφαση λοιπόν, 8 άτομα με αναπηρία που εργάζονταν με σύμβαση στην Εκπαίδευση βρέθηκαν εκτός καταλόγου και με αλαζονεία τους ζητήθηκε από την Εκπαιδευτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας να αναμένουν τη σειρά τους στον κανονικό κατάλογο για να διοριστούν!

 Έβγαλαν ΑμεΑ από την εργασία τους και κανένας δε μπορούσε τάχα μου, να κάνει τίποτε, γιατί ήταν απόφαση του Ανωτάτου! Μωρέ δε μας…

Εγώ έκανα τότε τη συμβασιούχα καθηγήτρια για τέταρτη χρονιά στην Τεχνική Σχολή Λευκωσίας, και ανέμενα τη μονιμοποίησή μου αφού είχα τελειώσει και  την παιδαγωγική μου κατάρτιση ως είθισται για να είσαι καλός παιδαγωγός.

Εκείνη τη χρονιά, λίγο πριν την «απόφαση» κλήθηκα να αναλάβω το Γραφείο Σχεδιασμού για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ και ήμουν με απόσπαση στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, έτσι η ανεκδιήγητη  απόφαση για κατάργηση του δικαιώματος των ΑμεΑ με βρήκε υπεύθυνη του Γραφείου που μεριμνούσε για την ανεξάρτητη διακίνηση των ΑμεΑ. Κωμικοτραγικό, ε; Αλλά κυρίως καταδεικτικό της ανυποψίαστης ανευθυνότητας των κρατούντων.

Οκτώ χρόνια μετά την ανεκδιήγητη απόφαση, το 2010, μας έστειλε φιρμάνι η Ευρώπη πως για να γίνουμε επιτέλους σωστοί ευρωπαίοι, έπρεπε να προσλαμβάνουμε 10% ΑμεΑ στην κρατική μηχανή. Η Εκπαιδευτική Υπηρεσία ούτε που μπήκε βέβαια στον κόπο να ενημερώσει τα 8 ΑμεΑ για την αλλαγή πλεύσης. Μόνο «έκανε την κυρία», άλλαξε σου λέει η Επιτροπή, άλλοι τώρα παίρνουν αποφάσεις, άντε τρέχα γύρευε. Η συνοχή και συνέπεια της Δημόσιας Υπηρεσίας σε όλο της το μεγαλείο! Με τέτοια νοοτροπία στην κρατική μηχανή λοιπόν, καλούνται τα ΑμεΑ και τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας να επιβιώσουν και να κάνουν χρήση του μέγιστου των δυνατοτήτων τους!

 Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Γιατί θέλω να καταγγείλω μέσα από αυτό το βιβλίο που έχει σαν σκοπό την καλύτερη διαβίωση των ατόμων με ΣΚΠ, την στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας απέναντι σε αυτά. Δεν έχουμε μόνο να παλέψουμε για τη ζωή μας, έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια νοοτροπία που δυστυχώς έχει ξεμείνει στον προηγούμενο αιώνα και… διερωτάται ακόμα πόσοι ανάπηροι υπάρχουν και αν το ποσοστό τους δικαιολογεί την προσαρμογή του περιβάλλοντος, φυσικού και ανθρώπινου… Αρμόδιοι έρχονται και πάνε και βγάζουν αποφάσεις ερήμην κάθε αίσθησης δικαίου, οποιασδήποτε ευαισθησίας μα και γνώσης. Σου αφήνουν λέει 60 ημέρες να υποβάλεις ένσταση και αν δε μπορέσεις να ορθώσεις ανάστημα εντός 60 ημερών, τότε πάει πέταξε το πουλί.

Όμως αν δεν κάνω λάθος, ο βιασμός αναγνωρίζεται ασχέτως των χρόνων  που έχουν παρέλθει  από το συμβάν, όταν δηλαδή το θύμα ενηλικιωθεί ή/και συνειδητοποιηθεί…  Και στην προκειμένη περίπτωση μιλάμε για βιασμό της ζωής σου, της υπόστασής σου και της ψυχικής σου ακεραιότητας ως πολίτης ΑμεΑ.

Τα είπα και ησύχασα!

Καλά να είμαστε και συνεχίζουμε με το θέμα μας…

Η ισότητα της ανθρωπιάς

Όμως, δεν θέλω να κλείσω το κεφάλαιο αυτό αρνητικά γιατί, υπήρξαν οι άνθρωποι που σαν τον φύλακα του τραίνου, ή σαν τον καλό κύριο της ασφαλιστικής εταιρίας έκαναν με το μαγικό τους ραβδί τις σωτήριες για μένα κινήσεις, ώστε να συνεχίσω την «ανισσόροπη» πορεία μου στο τεντωμένο σκοινί της ζωής μου. 

Μετά τη "μεγάλη «καταστροφή" του 2007 δεν μπορούσα πια να οδηγήσω και οι αντοχές μου δεν επέτρεπαν την φυσική μου παρουσία στο Γραφείο. Ούτε και ήμουν ούτως ή άλλως, σύμφωνα με Ανώτατο δικαστήριο, δημόσιος υπάλληλος με τα sick leaf και τις αναρρωτικές άδειες και τις «σίγουρες» συντάξεις έτσι έπρεπε να συνεχίσω να δουλεύω.  

Εκεί που κοίταζα σαν χαμένη τα σπαρτά να καίγονται γύρω μου και η μόνη διαφυγή ήταν η βουτιά στο κενό, το μαγικό ραβί του… «παρά πέντε» πήρε στα χέρια του ο Διευθυντής ελέγχου του Υπουργείου, ο οποίος παρακολουθούσε την δουλειά μου. αλλά και κάθε μου βήμα, στην αρχή με το μπαστούνι, μετά με την Παναγιώτα και τώρα στο καρότσι πάνω να μετρώ την άβυσσο πόντο – πόντο…

Ήμουν μεν ανίκανη για να δουλεύω στο Υπουργείο αλλά δεν ήμουν ανίκανη για εργασία από το σπίτι! Με πήγε στην υπηρεσιακή Υπουργό που είχαμε τότε η οποία και συμφώνησε, κανόνισε τα πάντα με… «συνεργό» την γλυκύτατη γραμματέα του και μου ξαναέδωσε πίσω τη ζωή μου. Κι έτσι ανοιγόταν ξανά μπροστά μου μια Νέα Πρόκληση: Να δουλεύω από το σπίτι και να κρατήσω το Γραφείο και εμένα ζωντανούς.

Τα σέβη μου κ. Ανδρέα. πάντα καλά να είσαι
κ.π.

κλικ για την συνεχεια

 ΜΕΡΟΣ ΙΙ ΣΚΠ Για προχωρημένους και μυημένους

 «